Zmiany w przepisach
Omówienie kolejnych zmian w przepisach przygotowali wykładowcy Zakładu Służby Kryminalnej. Tym razem zmiany dotyczą poszukiwań i osób o nieustalonej tożsamości oraz zasady domniemania wieku pokrzywdzonego.
W dniu 12 marca 2021 roku weszły w życie zmiany w przepisach zarządzenia nr 48 Komendanta głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 roku w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich.
Najistotniejsza zmiana dotyczy § 35 ust. 1. Obecnie poszukiwania opiekuńcze, na podstawie decyzji sądu rodzinnego o umieszczeniu nieletniego w schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym lub innej wskazanej placówce, zawierającej zlecenie lub polecenie wydane na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz administracyjno-porządkowe czynności jednorazowe, o których mowa w § 32 wyżej wymienionego zarządzenia, prowadzą policjanci komórki organizacyjnej właściwej do spraw nieletnich wyznaczeni przez kierownika jednostki Policji właściwej miejscowo dla ostatniego znanego miejsca zamieszkania małoletniego lub nieletniego, (do wejścia w życie wskazanej zmiany było to miejsce zameldowania), przed umieszczeniem go w placówce albo ośrodku.
Pozostałe zmiany dotyczą nadzoru instancyjnego nad prowadzonymi czynności poszukiwawczymi oraz wskazania komórek właściwych do rozstrzygania sporów w przypadku wątpliwości dotyczących określenia właściwości miejscowej prowadzenia poszukiwań. (Zarządzenie nr 8 Komendanta Głównego Policji z dnia 1 marca 2021 roku zmieniające zarządzenie w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich, Dziennik Urzędowy Komendy Głównej Policji z 2021 roku, pozycja 16).
W dniu 16 grudnia 2020 roku nastąpiła zmiana w przepisach ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks postępowania karanego, wprowadzająca w życie art. 49b dotyczący „zasady domniemania wieku pokrzywdzonego”.
Z treści przepisu wynika, że jeżeli wątpliwości co do wieku pokrzywdzonego nie da się usunąć, a zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że jest on małoletni, stosuje się do niego przepisy kodeksu postępowania karnego dotyczące małoletnich pokrzywdzonych. Chodzi o osoby poniżej 18. roku życia, których wieku nie można ustalić, a o tym, że są osobami niepełnoletnimi, mogą świadczyć ich cechy fizyczne i psychiczne.
Ponadto do kodeksu postępowania karnego wprowadzono przepis art. 52 a, który wskazuje, że organ prowadzący postępowanie karne mając na względzie potrzebę zastosowania wobec pokrzywdzonego art. 147 § 1 przed rozpoczęciem czynności, o których mowa w art. 143 § 1 pkt 2, a także art. 177 § 1a, art. 184-185c, art. 299a § 1, art. 360 § 1 pkt 1 lit. d oraz pkt 3, art. 390 § 2 i 3 oraz art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, ustala okoliczności sprawy, w szczególności dotyczące właściwości i warunków osobistych pokrzywdzonego, a także rodzaju i rozmiaru ujemnych następstw przestępstwa. Przed rozpoczęciem czynności wskazanych w wymienionych wyżej przepisach organ odbiera od pokrzywdzonego oświadczenie, czy chce zastosowania przewidzianych w nich środków i bierze to oświadczenie pod uwagę, chyba że odebranie oświadczenia jest niemożliwe, zastosowanie określonego środka jest obowiązkowe lub organ prowadzący postępowanie działa na wniosek pokrzywdzonego.
Nowelizacja kodeksu postępowania karnego w tym zakresie prowadzi do tego, że wobec wskazanych w przepisie osób konieczne jest przeprowadzenie oceny indywidualnej w celu zastosowania szczególnych środków ochrony.
Powyższe zmiany obowiązują do 9 lutego 2021 roku (Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego z dnia 16 grudnia 2020 roku, Dziennik Ustaw z 2021 roku, pozycja 155).