„Antroposkopia kryminalistyczna oraz kryminalistyczne badanie wariograficzne” - to temat kolejnego z serii wykładów dla członków Koła Prawno Kryminalistycznego działającego przy Zakładzie Służby Kryminalnej Szkoły Policji w Słupsku. W rolę wykładowców wcielili się podinsp. Dariusz Zajdel wraz z podkom. Dominiką Słapczyńską z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji.
Ustalenie tożsamości człowieka może odbywać się różnymi sposobami. Do najbardziej znanych zaliczyć można metody oparte na wzorach linii papilarnych, czy kodzie DNA. Stosowanie tych metod nie zawsze jednak jest możliwe. Podczas wykonywania czynności służbowych funkcjonariusze niejednokrotnie mają do czynienia ze zwłokami rozczłonkowanymi, w stanie całkowitego rozkładu. W takiej sytuacji ustalenie tożsamości, jak również wyglądu przyżyciowego denata jest niezwykle trudne.
Właśnie w takich przypadkach do akcji wkraczają eksperci z antroposkopii. To oni, wykorzystując wiedzę z zakresu antropologii i antropometrii, dokonują odtworzenia wyglądu człowieka na podstawie kości czaszki, dzięki czemu można ustalić tożsamości bezimiennych zwłok. Na uwagę zasługuje fakt iż to właśnie goszczący w naszej szkole podinsp. Dariusz Zajdel z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, w 2005 roku, na podstawie czaszki odnalezionej na terenie archikatedry we Fromborku dokonał rekonstrukcji twarzy Mikołaja Kopernika.
Antroposkopia kryminalistyczna wykorzystywana jest również w przypadku identyfikacji osób żywych, na przykład kiedy sprawca, który dokonuje przestępstwa ma bliski kontakt ze świadkiem lub osoba pokrzywdzoną. Już w treści protokołu przesłuchania osoby zostają zwarte pełne lub szczątkowe informacje dotyczące wizerunku sprawcy. To właśnie na ich podstawie buduje się w tak zwany portret pamięciowy. W takich przypadkach, oprócz metod rysunkowych wykorzystuje się również specjalistyczne programy komputerowe, z których najbardziej znany jest system POLSIT.
Innym przykładem wykorzystania wiedzy z zakresu antroposkopii jest wytwarzanie regresji lub progresji wiekowej. Przykładem, który znakomicie obrazuje możliwości Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego w tej materii jest progresja wiekowa dotycząca zaginionego w 1990 roku Tomka Cichowicza, który w momencie zaginięcia miał 4 lata. W 2012 roku wykorzystując najnowsze narzędzia informatyczne oraz specjalistyczną wiedzę podinsp. Dariusz Zajdel dokonał odtworzenia wizerunku zaginionego w różnych etapach jego wieku.
W drugiej części wykładu podkom. Dominika Słapczyńska precyzyjnie omówiła podstawy prawne oraz zakres i sposób prowadzenia kryminalistycznych badań wariograficznych. Z chwilą zaistnienia konkretnego zdarzenia przestępczego u jego uczestników pojawiają się określone stany emocjonalne. Pomimo upływu czasu i zaniku bezpośredniego bodźca, w układzie nerwowym człowieka pozostają ślady związane z tym zdarzeniem. Każdy z uczestników zdarzenia ma takie ślady pamięciowe i mogą one zostać odtworzone w dowolnym czasie - wywołując określone emocje.
Kiedy poddawany badaniu wariograficznemu uczestnik danego zdarzenia zdaje sobie sprawę, że mówi nieprawdę następują zmiany w tempie oddechu, zmiany w ciśnieniu krwi i elektrycznym przewodnictwie skóry. To właśnie te reakcje zostają zarejestrowane w trakcie badania wariograficznego. Wariograf nie wykrywa kłamstwa wprost - rejestruje wywołane przez emocje zmiany fizjologiczne, które mogą być symptomem kłamstwa.